ΑΝΤΩΝΗΣ ΔΡΟΣΟΠΟΥΛΟΣ: Ἡ δυσλειτουργία στήν ἀπονομή τῆς Δικαιοσύνης

("Ἐφημερίδα τοῦ Κ.Σ.Μ."/τεῦχος 172/Ἰούνιος 2014)

Τελείως ξαφνικά καί ἀπρόοπτα ἔλαβε πρίν ἀπό τρεῖς ἑβδομάδες ἕνας πελάτης μου ἕνα δικόγραφο (πού στήν νομική γλῶσσα λέγεται ἐπιταγή πρός καταβολή) νά πληρώση σ’αὐτόν πού τοῦ τήν ἀπηύθυνε (τόν λεγόμενο «ἐπισπεύδοντα») ἐντός τριῶν ἡμερῶν ἕνα ποσόν. Τό ἀπρόοπτο αὐτῆς τῆς πρόσκλησης ἦταν ὅτι ὁ ἐπισπεύδων δέν εἶχε, γιά λόγους πού δέν ἐκθέτω, γιατί δέν ἔχουν νά κάνουν μέ τήν οὐσία τῆς διήγησής μου, τέτοιο δικαίωμα.

Ἔσπευσε ὁ πελάτης μου νά μοῦ φέρη τήν ἐπιταγή πού τοῦ εἶχε κοινοποιήσει μέ δικαστικό ἐπιμελητή ὁ ἐπισπεύδων. Εἶχα τρεῖς ἡμέρες γιά νά ἀμυνθῶ καί νά προλάβω τήν κατάσχεση. Τήν πρώτη τήν ἐξόδεψα γιά νά συγκεντρώσω τά στοιχεῖα τῆς δίκης πού εἶχε προηγηθῆ μεταξύ των καί νά καταστρώσω τήν δική μας ἀπάντηση, πού λέγεται Ἀνακοπή. Τό ἄλλο πρωϊ καθαρογράφτηκε ἀπό ἄλλο χέρι ἡ Ἀνακοπή –γιατί τήν ἠλεκτρονική γραφή ἔχω μάθει νά διαβάζω, ἀλλά ὄχι νά γράφω – καί πῆγα μετά στό ἁρμόδιο Εἰρηνοδικεῖο νά τήν καταθέσω.

Ἐκεῖ ὅμως συνάντησα τήν πρώτη ἀναποδιά. Ἡ κυρία πού μοῦ πουλάει τά ἔνσημα στήν ἐξώπορτα τοῦ Εἰρηνοδικείου καί ἡ ὁποία ἐπί δεκαετίες μέ συμβουλεύει γιά τά ἑπόμενα βήματά μου στίς ὑπηρεσίες τοῦ Εἰρηνοδικείου ἔτυχε τήν ἡμέρα ἐκείνη νά ἀπουσιάζει.

Ἀπευθύνθηκα λοιπόν ἀκαθοδήγητος στούς ὑπηρεσιακούς παράγοντες καί ἄρχισε ἕνα τρικούβερτο γλέντι. Ὁ ἕνας μέ ἔστελνε στόν ἄλλον καί ὁ ἄλλος μέ ξαναέστελνε πίσω στόν πρῶτο, γιατί εἶχε παραλείψει νά ὁλοκληρώσει τήν δουλειά του. Σέ κάθε περίπτωση ἔκανα δύο φορές τήν οὐρά. Ὅταν τελικά πῆγα γιά δεύτερη φορά στόν Γραμματέα πού θά ἔπρεπε νά παραλάβη τήν Ἀνακοπή, μοῦ ἐδήλωσε, ὅτι αὐτός δέν εἶναι ὁ ἁρμόδιος, ἀλλά ὁ ἄλλος πού καθόταν πλάϊ του. Εἶδα καί ἔπαθα νά τόν μεταπείσω. Μοῦ εἶπε ὅμως ὅτι θά τήν παραλάβη μόνο ἄν φτάση ἡ σειρά μου, διότι περίμεναν καί ἄλλοι, πρίν ἀπό τήν 1 τό ἀπομεσήμερο. Διότι τό προσωπικό βρισκόταν κανονικά σέ ἀπεργία καί μόνο γιά νά μᾶς ἐξυπηρετήσουν εἶχαν ἀναστείλει μέχρι τήν 1 τήν ἀπεργία τους. Εὐτυχῶς πρίν ἀπό τήν 1 ἦρθε ἡ σειρά μου. (Ἐντωμεταξύ ὑπέγραψα τό ἕνα μετά τό ἄλλο διάφορα μονοσέλιδα, τά ὁποῖα δέν κατάλαβα τόν λόγο πού ἐξυπηρετοῦσαν, ἀφοῦ εἶχα βάλει ἤδη τήν ὑπογραφή μου στά θεωρημένα βιβλία.)

Ἀλλοιῶς θά ἔπρεπε τό ἄλλο πρωϊ νά ξαναπεράσω ὅλη τήν διαδικασία τῆς κατάθεσης τῆς Ἀνακοπῆς, πού θά στένευε ἐπικίνδυνα τόν χρόνο πού μοῦ ἔμενε γιά νά τήν ἐπιδώση ὁ Δικαστικός Ἐπιμελητής μου, στόν ἀντίδικο καί νά ἰσχύση ἡ Ἀνακοπή. Ἀπό τήν ἀγωνία τίς νύχτες κοιμόμουν ἐλάχιστα. Ἦταν ἕνα ἐφιαλτικό τριήμερο.

Σημείωσε, φίλε ἀναγνώστη, ὅτι δικάσιμο γιά τήν ἐκδίκαση τῆς Ἀνακοπῆς - ἐνῶ πρόκειται περί δίκης ἐκτελέσεως, πού ἐπιβάλλεται νά πραγματοποιεῖται σέ πολύ σύντομο χρόνο - ἔχω λάβει γιά τά τέλη τοῦ 2016.

Πολύβιος Δημητρακόπουλος

Ἡ καθυστέρηση στήν ἀπονομή τῆς Δικαιοσύνης εἶναι τρομακτική. Τό κακό δέν εἶναι καινούργιο. Μέχρι τήν ἐποχή τῆς μεγάλης ἀνόρθωσης τοῦ δημόσιου βίου ἐπί πρωθυπουργίας Ἐλευθερίου Βενιζέλου, ἐπικρατοῦσε ἡ ἀντίληψη, ὅτι σέ κάθε φάση τῆς δίκης ἔπρεπε γιά τήν ἐγγύηση τοῦ ὀρθοῦ ἀποτελέσματος νά ἰσχύσουν ὅλα τά ἔνδικα μέσα. Ἔτσι λοιπόν ἡ πρωτόδικη ἀπόφαση ὑπέκειτο σέ ἔφεση καί ἐκείνη σέ ἀναίρεση. Χρυσή ἐποχή γιά τούς στρεψόδικους δικηγόρους.

Τέρμα ἔβαλε στήν κατάσταση αὐτή ὁ Πολύβιος Δημητρακόπουλος, ὁ καλλίτερος ὑπουργός τῆς Δικαιοσύνης πού εἴχαμε ποτέ, καί δικαίως ἡ φωτογραφία του ἐξακολουθεῖ νά κοσμῆ τά ἔνσημα τῶν δικογράφων. Πέρασε νόμο, ὁ ὁποῖος ὅρισε ὅτι σέ κάθε ὑπόθεση ἰσχύει μόνο μιά φορά ἡ ἔφεση καί ἡ ἀναίρεση. Ἔτσι μειώθηκε τεραστίως ἡ καθυστέρηση.

Ἀλλά δέν πάψαμε νά εἴμαστε ἕνα φιλόδικος λαός. Πάνω ἀπό ἑκατό χρόνια κράτησε ἡ ἐπιδικία μεταξύ τοῦ νησιοῦ μου καί τοῦ γειτονικοῦ γιά τήν ἰδιοκτησία ἑνός τρίτου νησιοῦ, πού ἦταν ἀκατοίκητο ἀλλά ἀπέφερε σάν βοσκότοπος ἕνα σεβαστό εἰσόδημα. Ἡ ὑπόθεση ξεχάστηκε μετά τό τέλος τοῦ β΄ παγκοσμίου πολέμου, γιατί εἶχαν ἀνακύψει πιεστικά προβλήματα σέ ὁλόκληρη τήν χώρα μας. (Τό ἀκατοίκητο νησί παρέμεινε ἰδιοκτησία τοῦ γειτονικοῦ, κατ’ἀκρίβειαν τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ ἱδρύματός του.)

Τά γεμᾶτα πινάκια

Στό Πρωτοδικεῖο Ἀθηνῶν, πού καλύπτει δικαστικά τό ἥμισυ τοῦ πληθυσμοῦ τῆς χώρας, μιά ἀγωγή πού κατατίθεται σήμερα στό Ἐμπορικό τμῆμα του, προσδιορίζεται νά ἐκδικασθῆ σέ δύο χρόνια, μιά αἴτηση στό Διοικητικό Πρωτοδικεῖο, προσδιορίζεται σέ πέντε. Μέ τίς ἀναβολές καί τήν συμπλήρωση τῆς ἀποδεικτικῆς διαδικασίας θά χρειαστοῦν ἄλλα τόσα χρόνια τουλάχιστον νά φτάσουμε στήν ἀπόφαση.

Ὁ Εὐάγγελος Γιαννόπουλος, ὄχι ἐκ τῶν ἀρίστων ὑπουργῶν μας τῆς Δικαιοσύνης, σκέφθηκε γιά φάρμακο τῆς καθυστέρησης τῶν δικῶν νά διαιρέση τό Πρωτοδικεῖο Ἀθηνῶν σέ πολλά τοπικά Πρωτοδικεῖα. Ἀλλά οὔτε δικηγόροι μιᾶς ὑπόθεσης, οἱ διάδικοι καί οἱ μάρτυρες εἶναι κάτοικοι ὅλοι τῆς ἴδιας περιοχῆς. Θά ἔπρεπε λοιπόν νά τρέχουν ἀπό τήν μιά μεριά της στήν ἄλλη. Ἡ ἐξανάσταση τῶν δικηγόρων ὁδήγησε στήν ματαίωση τοῦ σχεδίου.

Πολλοί φωνάζουν, ὅτι τό κόστος τῶν δικῶν εἶναι μικρό στήν Ἑλλάδα. Καί γι’αὐτό οἱ πάρα πολλές δίκες. Τήν ἄποψη αὐτή ἔχει υἱοθετήσει ὁ φίλος μου Γιῶργος Στεφανάκης, πού ἀνάμεσα στά πολλά ἔχει μεγάλη δικηγορική ἐμπειρία, καί προτείνει νά ἀνεβοῦν σημαντικά τά δικαστικά ἔξοδα καί στούς μή δυναμένους νά ἀνταποκριθοῦν σ’αὐτά νά χορηγηθῆ τό εὐεργέτημα τῆς ἀπορίας. Αὐτό ὅμως θά ἀνοίξη ἀμφισβητήσεις γιά τό ποιός εἶναι πραγματικά ἄπορος καί θέλει μόνο νά ἀποφύγη τήν δαπάνη.

Ἡ πολυνομία

Συνεχῶς αὐξάνονται οἱ εἰδικές διαδικασίες, οἱ ἐξαιρέσεις ἀπό τούς γενικούς κανόνες. Οἱ μεταβολές αὐτές εἶναι κάποτε καί σκόπιμες, γιά νά μπερδεύουν τούς δικηγόρους, πού εἶναι ἀδύνατον νά τίς παρακολουθεῖ ὅλες, καί νά τούς ἐμποδίζουν νά φέρουν εἰς πέρας τήν ἐπιδίωξή τους. Ἔτσι κάποτε ὁ Γεώργιος Θεοφάνους, ἕνας ἄριστος δικηγόρος, σέ μιά δίκη κληροδοσίας πού εἶχε ἀφήσει σέ ἕνα τρίτο πρόσωπο μιά πελάτισσά του, βρέθηκε ξαφνικά μέ ἀντίδικο τήν Ἀκαδημία Ἀθηνῶν, πού παρενέβη στήν δίκη. Ἡ Ἀκαδημία κέρδισε, διότι μιά διάταξη σέ ἕναν ἀπίθανο νόμο τήν καθιστοῦσε δικαιοῦχο.

Ἡ πολυνομία εἶναι μιά φοβερή πληγή. Ἀπό τίς στῆλες τοῦ ¨Βήματος¨ ἔχει δώσει πολλές φορές παραδείγματα ὁ Γιάννης Μαρίνος νόμων πού παραπέμπουν σέ διατάξεις ἄλλων, χωρίς οὔτε οἱ μέν οὔτε οἱ δέ νά προσδιορίζουν τό ἀντίκείμενό τους καί πού γιά τήν ἐξήγηση τῆς θέλησης τοῦ νομοθέτη χρειάζεται ἐργασία συντακτική.

Ὁ ἀείμνηστος Ἠλίας Παρασκευᾶς, ὁ μεγαλύτερος δικηγόρος πού γνώρισα, ἔλεγε πώς εἶναι βλαπτική ἡ πολλαπλότητα τῶν διαδικασιῶν καί ὁδηγεῖ στήν στρεψοδικία. Νά καθιερωθῆ ἑνιαία διαδικασία γιά ὅλες τίς ὑποθέσεις.

Προσθέτω, ὅτι οἱ δικαστές σήμερα ἀπασχολοῦνται περισσότερο μέ τήν σύνταξη τοῦ αἰτιολογικοῦ ἀπό τήν ἀνεύρεση τοῦ οὐσιαστικοῦ δικαίου. Νομίζω, ὅτι πρέπει νά τούς ἀνατεθῆ νά κρίνουν ποῦ ὑπάρχει τό δίκιο καί ποῦ τό ἄδικο καί πάνω στό συμπέρασμα νά βασίζουν τήν ἀπόφασή τους - ὅπως γίνεται στίς ποινικές δίκες.

Γιατί σέ μιά μισθωτική διαφορά π.χ. νά ἐπιτρέπουν σέ ἕναν ἀπό τούς διαδίκους νά ψεύδεται ἀσύστολα στίς ἐνστάσεις του καί νά μήν τόν κοπανήσουν;

Γιά τήν ἐπιτάχυνση τῆς διεξαγωγῆς τῶν δικῶν, εἶναι λύση ὁ διορισμός περισσοτέρων δικαστῶν, διότι ὁ Προϋπολογισμός τοῦ κράτους διαθέτει περιορισμένη πίστωση γιά νά καλύψη τίς ἀνάγκες τῶν Δικαστηρίων. Ἄν λοιπόν διορίζονταν περισσότεροι δικαστές, θά ἔπρεπε νά περικοποῦν οἱ μισθοί τους, προκαλῶντας δυσάρεστες παρενέργειες.

Μέ τόν ἀριθμό τῶν δικαστῶν πού ἔχουμε πρέπει νά βγαίνει ἡ δουλειά.

Ἄν τούς ἀνατεθῆ ἡ ἀνεύρεση τοῦ οὐσιαστικοῦ δικαίου θά ἀποκτήσουν δύναμη, ὅση δέν εἶχαν ποτέ. Φρονῶ, ὅτι ἀξίζει νά πάρουμε αὐτό τό ρίσκο.

Ἡ Χρυσή Αὐγή

Στό πολύπλοκο διαδικαστικό μας σύστημα χρονίζουν οἱ ὑποθέσεις. Ἄλλοτε ὅμως προχωροῦν ἀστραπιαῖα. Στήν περίπτωση τῆς ¨Χρυσῆς Αὐγῆς¨ μποροῦσαν νά ἔχουν καταδικασθῆ ἀμετάκλητα οἱ ἡγέτες καί τά ἐκτελεστικά τους ὄργανα, διότι ἡ ὀργάνωση συνέχιζε νά ὑπάρχει καί νά δρᾶ καί θά ἔπρεπε νά δικασθοῦν οἱ κατηγορούμενοι μέ τήν διαδικασία τοῦ αὐτοφώρου.

Ἄς μήν μοῦ πῆ κάποιος, ὅτι τά Δικαστήρια εἶναι ἀνεξάρτητες ἀρχές καί δέν μπορεῖ κανείς νά τά πιέση νά κινηθοῦν ταχύτερα. Τήν δίωξη πραγματοποιεῖ ἡ Εἰσαγγελία, σέ τελευταία ἀνάλυση ὁ ὑπουργός τῆς Δικαιοσύνης, ὁ ὁποῖος εἶναι ὁ προϊστάμενος τῆς Εἰσαγγελίας. Ἐκεῖνος πού ἔπρεπε νά εἶχε μεριμνήσει οἱ ἀρχηγοί καί οἱ βοηθοί τους στήν ἐγκληματική ὀργάνωση νά ἔχουν τεθεῖ ἐκτός μάχης, ἔκανε δυνατή τήν ἐκλογή εὐρωβουλευτῶν ἀπό τούς συμμορίτες τῆς Χρυσῆς Αὐγῆς, ἡ ὁποία ἔγινε ἔτσι εὐρωπαϊκό κόμμα καί ἐξασφάλισε τήν διεθνῆ ὑπόστασή της.

Ἄλλη μιά ἀδυναμία στήν λειτουργία τοῦ δικαστικοῦ μας συστήματος.

Τί χρειάζεται νά γίνη

Ἔπειτα ἀπό ὅλες αὐτές τίς διαπιστώσεις, γιά νά μήν περιοριστῶ σέ θρήνους, χρειάζεται νά ἐκφράσω τίς σκέψεις μου γιά τό δέον γενέσθαι.

Τά ἐλαττώματα τοῦ ὑπάρχοντος συστήματος εἶναι πολλά σέ ὅλες τίς ἐκφάνσεις του. Χρειάζεται νά μεταρρυθμισθῆ ριζικά. Μοιάζει καλό νά συστήση ἡ πολιτεία μιά εἰδική ἐπιτροπή ἀπό εἰδικούς ὅλων τῶν κλάδων τῆς Δικαιοσύνης, γιά νά μελετήσουν τίς ἀδυναμίες τοῦ συστήματος καί νά συντάξουν προτάσεις τῆς θεραπείας του. Αὐτό θά πάρη καιρό καί οἱ προτάσεις στίς ὁποῖες θά καταλήξουν θά εἶναι ἀποκλίνουσες καί φορτωμένες ἀστερίσκους.

Πρέπει ἡ πολιτεία νά βρῆ τόν Ἕναν καί νά τοῦ ἀναθέση αὐτήν τήν δουλειά. Δέν χρειάζεται νά εἶναι σοφός νομομαθής, ἀλλά ἕνας ἄνθρωπος μέ πρακτικό μυαλό, μέ εὐρεῖα σύλληψη τῶν προβλημάτων καί πρωτίστως διακατεχόμενος ἀπό τό πῦρ τῆς δημιουργικότητας.