ΓΙΑΝΝΗΣ ΖΑΧΑΡΙΟΥ: Παρελκόμενα καί συμπεράσματα (ἐνδεχομένως καί πολιτικά) τοῦ Μουντιάλ

("Ἐφημερίδα τοῦ Κ.Σ.Μ."/τεῦχος 173/Αὔγουστος 2014)

Πιστεύω ὅτι ἡ μέγιστη πλειοψηφία ἀπό ἐμᾶς, ἄλλος πιό λίγο, ἄλλος πιό πολύ, θά παρασύρθηκε νά παρακολουθήσει κάποια, πολλά ἤ καί ὅλα τά παιχνίδια πού παίχθηκαν στήν ἔντονα ποδοσφαιρική Βραζιλία. Καί ἐγώ βέβαια, ἀφοῦ ἀπό πιτσιρίκος εἶμαι ἔνθερμος ὀπαδός τοῦ ἀθλήματος. Ἔτσι, ἀπό τήν συχνή αὐτή ἐπαφή, ἀρκετές φορές καί καθημερινή (καμμιά φορά καί διπλή), προέκυψαν κάποιες ἐμπειρίες, ἴσως καί ἀπροσδόκητες, δεδομένου ὅτι τό θέαμα συνδεόταν μέ σχολιασμούς, προβλέψεις, συζητήσεις, τριβές ἐνίοτε καί ἐκπλήξεις. Εἶναι προφανές, ὅτι ὅλοι μας, σέ κάθε παιχνίδι πού παρακολουθούσαμε, παίρναμε κάποια θέση προτίμησης μιᾶς ἀπό τίς ἀντίπαλες ὁμάδες. Ἐλάχιστες ἴσως, οἱ περιπτώσεις ἀδιαφορίας. Πολλά τά κριτήρια γι’αὐτήν τήν τοποθέτηση. Καθαρά ποδοσφαιρικά, ἐθνικά (μετεῖχε καί ἡ χώρα μας), ἐθνολογικά, πολιτικά καί ἴσως καί πολιτισμικά. Φυσικά, ἐπειδή στίς συζητήσεις μέ τούς γύρω μας (φίλους, γνωστούς, στιγμιαῖες γνωριμίες, τυχαῖες παρουσίες σέ γενόμενες συζητήσεις) οἱ διαφωνίες εἶναι συχνά ἀναπόφευκτες, εἶναι ἐνδιαφέρον νά δοῦμε κάποια πράγματα, πιό συγκεκριμένα.

Πολλοί ἐδήλωναν, ὅτι ἐπιθυμοῦν τήν κατάκτηση τοῦ κυπέλλου ἀπό τήν Βραζιλία ἤ τήν Ἀργεντινή. Αὐτοί ἀποτελοῦν καί τήν πλειοψηφία. Αἰτιολογοῦν κατ’ἀρχήν αὐτή τήν προτίμηση, διότι τούς ἀρέσει τό εἶδος τοῦ ποδοσφαίρου πού παίζεται ἀπό αὐτές τίς ὁμάδες (φανταιζίστικο μοῦ τό χαρακτήρισαν), ἐξάλλου στήν κρίση τους ὑπέρ τῆς Ἀργεντινῆς, ἔπαιξε ἀποφασιστικό ρόλο ἡ συμμετοχή τοῦ καλύτερου ἴσως ποδοσφαιριστή, παγκοσμίως, τοῦ Μέσι. Ἐκεῖνοι πού ἐδήλωναν τήν προτίμησή τους σέ εὐρωπαϊκές ὁμάδες (κυρίως Γερμανία ἤ Ὁλλανδία), ὑστεροῦσαν σημαντικά, ἔναντι τῶν προηγουμένων (Λατινικῆς Ἀμερικῆς). Δικαιολογοῦσαν τήν προτίμηση στήν ποδοσφαιρική δυναμική αὐτῶν τῶν ὁμάδων, πολύ περισσότερο, ὅταν κατά τήν διάρκεια διεξαγωγῆς τοῦ Μουντιάλ, φάνηκε ὅτι αὐτές οἱ δύο ὁμάδες θά ἔπαιζαν ἀποφασιστικό ρόλο, περαιτέρω.

Αὐτή ἦταν ἡ πρώτη, ἐπιφανειακή ὄψη τῶν πραγμάτων. Ἄν ὅμως, κανείς ἐπέμενε σέ διευκρινιστικές ἐρωτήσεις, σέ μιά πιό ἐξαντλητική ἔρευνα, θά ἀποκαλύπτονταν, ἄλλες, ὑποκρυπτόμενες ὄψεις, ὅσο μάλιστα οἱ συγκρούσεις τῶν ὁμάδων πλησίαζαν πρός τούς ἡμιτελικούς καί τόν τελικό. Στήν ἐπιφάνεια ἀνέβαιναν κίνητρα προτιμήσεων ὅλως διαφορετικά, κυρίως ὅταν τό ¨φανταιζίστικο¨ τῆς Βραζιλίας κατέρρευσε μέ τό 7-1 ἀπό τήν Γερμανία καί τό 3-0 ἀπό τήν Ὁλλανδία. Ἐκεῖ πιά, ἡ καταφανής ποιότητα τῶν ἀνωτέρω εὐρωπαϊκῶν ὁμάδων ἀπεκάλυπτε ὅτι ἡ ἐμμονή τῶν προτιμήσεων ὑπέρ τῆς Λατινικῆς Ἀμερικῆς (ἀπέμενε μόνο ἡ Ἀργεντινή), δέν μποροῦσε νά στηρίζεται μόνο στόν Μέσι, ἀλλά σέ κίνητρα πιό πραγματιστικά. Κατέληξε στίς ρητές δηλώσεις τῆς ἐπιθυμίας τοῦ ἀποκλεισμοῦ τῶν εὐρωπαϊκῶν ὁμάδων, γιά λόγους καθαρά πολιτικούς. Ὁ ἀντιευρωπαϊσμός ἐκδηλωνόταν φανερά, ἐνῶ καί σέ προγενέστερα παιχνίδια, ἦταν ὁρατός. Τήν ἑπομένη τοῦ ἀγῶνα Γερμανίας-Γκάνας, ρωτῶντας γύρω μου, γνωστούς καί ἀγνώστους, εἶχα διαπιστώσει, ὅτι ἡ μέγιστη πλειοψηφία ἦταν μέ τήν Γκάνα (ὁμολογῶ ὅτι δέν εἶχα ρωτήσει ἐάν γνώριζαν σέ ποιάν ἤπειρο βρίσκεται αὐτή ἡ χώρα ἤ, ἔν πάση περιπτώσει ποιό τμῆμα τῆς Ἀφρικῆς καλύπτει). Πεντακάθαρες δηλώσεις, γιά τόν τελικό ¨μέ ποιόν θέλεις νά εἴμαστε, μέ τούς κωλογερμανούς;¨ (ὄχι ἀπό ἕναν, ἀπό πλείστους).

Πίνοντας τόν ἀπογευματινό μου καφέ σέ γειτονική μου καφετέρια, ρωτήθηκα ἀπό τήν γκαρσόνα, πού μοῦ εἶχε δηλώσει ὅτι ἐπιθυμεῖ τήν νίκη τῆς Ἀργεντινῆς, ποιά ἦταν ἡ δική μου προτίμηση. Ὅταν τῆς δήλωσα ὅτι ἐγώ προτιμῶ τήν Γερμανία, χαμογέλασε εὐγενικά καί ἀμήχανα καί μή μπορῶντας, προφανῶς, νά ἐξηγήσει κάτι τό τόσο παράδοξο, μέ ρώτησε ἄν εἶμαι γερμανοτραφής. Τήν ἀπάντησα ὅτι εἶμαι γαλλοτραφής καί ὅτι ἡ προτίμησή μου δέν προκύπτει ἀπό τήν ἀγάπη μου στή Γερμανία, ἀλλά ἀπό τό γεγονός ὅτι αὐτή ἦταν εὐρωπαϊκή ὁμάδα. Τῆς ἐξήγησα, μάλιστα, ὅτι ἄν στόν προηγηθέντα ἡμιτελικό Ἀργεντινῆς-Ὁλλανδίας, εἶχε κερδίσει ἡ Ὁλλανδία, ὁ τελικός Γερμανία-Ὁλλανδία, θά μοῦ ἦταν ἀδιάφορος.

Ἐπειδή ἐπέμενε σέ ἐρωτήσεις γιά τόν φιλοευρωπαϊσμό μου, ἀναγκάσθηκα νά τῆς πῶ ὅτι εἶμαι γεωγραφικά, πολιτικά καί πολιτισμικά εὐρωπαῖος. Ἔχω ἀναπτυχθεῖ μέσα στήν κουλτούρα τοῦ εὐρωπαϊκοῦ πολιτισμοῦ, ὅτι ζῶ σέ μιά ἤπειρο μέ τό ὕψιστο ἀγαθό τῆς δημοκρατίας, πού σπανίζει ἀλλοῦ, καί ὅτι ἡ Εὐρώπη προσφέρει, αὐτή καί μόνο παγκοσμίως, ἕνα κράτος προνοίας μοναδικό, στούς πολῖτες της. Ἐπειδή διέγνωσα ὕπαρξη ἀριστερῶν ἰδεῶν στήν συνομιλήτριά μου, τῆς εἶπα ὅτι ὁ Κάρλ Μάρξ εἶχε γεννηθεῖ στήν Τρίηρ τῆς Γερμανίας, ὅτι οἱ ἐπαναστάσεις πού συγκλόνισαν τήν ὑφήλιο ἦταν εὐρωπαϊκές, ἡ Γαλλική (1789) καί τῶν μπολσεβίκων (1917). Δέν ἔχω τίποτε ἐναντίον τῶν συμπαθῶν λαῶν τῆς Λατινικῆς Ἀμερικῆς, ἀλλά δέν μπορῶ νά τούς προτιμήσω, γιατί ἐγώ εἶμαι Εὐρωπαῖος, κατά τόν ἴδιο τρόπο πού εἶμαι μέ τήν πατρίδα μου ὅταν παίζει ἡ Ἐθνική μας ὁμάδα. Κλείνοντας αὐτήν τήν ἐξήγηση, τή ρώτησα πολύ φιλικά, ἄν πειράζει πού νοιώθω ἔτσι. Χαμογέλασε καί μοῦ εἶπε ὅτι δέν πειράζει.

Καταλαβαίνω ὅτι μέ κατέκλυσε ἡ πολυλογία. Θέλω νά κλείσω μέ τό συμπέρασμα πού ἐξήγαγα ἀπό ὅλη αὐτή τήν ἱστορία, ἀπό ὅλη αὐτή τήν ἀτελέστατη καί τυχαία ποδοσφαιρική δημοσκόπηση, πού μοῦ βγῆκε μπροστά μου ἐξ αἰτίας τοῦ Μουντιάλ.

Ὁ ἀντιευρωπαϊσμός πού ἀπορρέει, στήν πλειοψηφία τῶν συνελλήνων μου. Τί φταίει; Θά ἔπρεπε νά ἀκολουθήσει ἕνα πολλαπλάσιο σέ ἔκταση κείμενο ἤ μιά συζήτηση στό ΚΣΜ. Τό γεγονός, ὅμως, εἶναι μπροστά μας. Ἄξιος ἰδιαίτερης μνείας, ὁ ὑπέρτιτλος στό φύλλο τῆς 14.7.2014 (ἑπομένη τῆς λήξης τοῦ Μουντιάλ) τῆς ἐφημερίδας “Kontra News” (ἡ ἐφημερίδα ἀπευθύνεται σέ Ἕλληνες, ἀλλά ἐπειδή οἱ λέξεις ἀποτελοῦν τόν τίτλο της εἶναι ἀλλοδαπές, γράφονται σέ λατινική γραφή). «Πῆραν τελικά τό παγκόσμιο κύπελλο οἱ Γερμανοί πού ἔχουν ἐξαθλιώσει οἰκονομικά ὅλες τίς χῶρες τοῦ κόσμου».